Het huidige mobiliteitssysteem is onhoudbaar vanwege de druk op infrastructuur – mobiliteitsgedrag houdt onvoldoende rekening met de werkelijke kost van verplaatsingen – en de druk op fiscale inkomsten (o.m. door de transitie naar elektrisch rijden).
De MORA pleit daarom in zijn ‘Principeakkoord over een doelgerichte, gedifferentieerde en sociaal rechtvaardige gebruiksheffing voor personenvervoer’ voor een grondige hervorming van het prijsbeleid waarbij de huidige belastingen op bezit van een personenwagen omgevormd worden naar een belasting op gebruik.
Een aantal principes zijn daarbij primordiaal:
- Het gebruiker-betaalt-principe: de klemtoon van de voertuigbelasting verschuift van bezit naar gebruik.
- Het vervuiler-betaalt-principe: de betaalde prijs weerspiegelt de impact van een verplaatsing op de leefomgeving en het milieu/klimaat.
- Het differentiatie-principe: de prijs die de gebruiker betaalt, is afhankelijk van onder meer de plaats, het type weg, het tijdstip enz.
- Het solidariteit-principe: de prijs die de gebruiker betaalt, houdt rekening met de draagkracht, de behoeften en de alternatieven van de gebruiker, met bijzondere aandacht voor het woon-werkverkeer en werknemers zonder alternatieve vervoersopties.
Draagvlak creëren en behouden is volgens de MORA essentieel bij de introductie van een gebruiksheffing. Vlaanderen moet simultaan inzetten op flankerend beleid met o.a. aanzienlijke investeringen in andere modi die een alternatief bieden voor de wagen (zoals openbaar vervoer, fiets enz.) zodat alle Vlamingen beschikken over voldoende realistische en betaalbare vervoersopties. Daarnaast moeten de inkomsten van een kilometerheffing rechtstreeks terugvloeien naar het brede mobiliteitsbeleid ter realisatie van de vooropgestelde beleidsdoelstellingen, en moet onderzocht worden in welke mate andere belastingen kunnen verlagen.
De MORA vraagt aan de nieuwe Vlaamse Regering om een principieel akkoord te sluiten over de introductie van een gebruiksheffing en dit op te nemen in het regeerakkoord 2024-2029. Dit moet het startschot zijn van overleg tussen verschillende stakeholders op Vlaams niveau, maar ook met de andere gewesten en de federale overheid.